Mannan jagiid ruoššaluossa lea lassánan Suoma ja Norgga jogain sakka. Deanus dat leat moatti jagis lassánan moadde čuođi indiviiddas geasi 2023 árvalusa mielde 100 000 – 150 000 indiviidii. Ii leat diehtu, mot ruoššaluossa váikkuha originála šlájaide, muhto dat áitá ovdamearkka dihtii originála luosa. Buot ruoššaluosat jápmet johkii gođu maŋŋá. Dát buktá valjis bibmosa jogaide, mii sáhttá váikkuhit árvitkeahtes vugiin dáidda davvi, dávjjimusat hui duvttahis johkaekovuogádagaide.
Standárdagielat namma: Ruoššaluossa
Dieđalaš namma: Oncorhynchus gorbuscha
Ruoššaluosa virggálaš stáđásmanluohkát molsašuddet iešguđet riikkain. Praktihkas ruoššaluossa orru stáđásman juo máŋggaide jogaide, mat luitet Atlántii ja ain eanet leat ruoššaluosat, mat bohtet dohko gođđat.
Ruoššaluossa šaddá 45–65 sentemehtera guhkkosažžan ja deaddá 1–3 kilo. Ruoššaluosa eallingierdu lea álo guokte jagi, eaige luosat, mat bohtet gara siste bárahis jagiid, laskka daid jagiid náliiguin, mat bohtet gara siste bárralaš jagiid. Mis bárahis jagiid luossanálit leat lassánan hui sakka. Jagi 2019 geasset sullii 5000 ruoššaluosa gorgŋo Detnui gođđat. Geasset 2021 ruoššaluosat gorgŋo juo 50 000 ja čuovvovaš massiivvalaš gođđangoargŋuma vurdet geasset 2023. Bárralaš jagiid ruoššaluosaid mearit leat bisson unnin.
Goadjinruoššaluosat šaddadit šládjii mihtilmas čielgebukki ja roaŋkegáibbi, go dat máhccet gođđanmátkkisteaset jogaide gođđat. Gođđanáigi lea suoidnemánus čakčamánnui ja veajehat johtet merrii vuosttamuš gease, go dat leat 4–5 sentemehtera mahtosaččat. Ráves ruoššaluosat jápmet dalán dan maŋŋá, go leat gođđan.
Lea ain eahpečielggas, man duođalaš váikkuhusat ruoššaluosas sáhttet leat min davvi jogaide. Ruoššaluosat jápmet dalán gođđama maŋŋil, mii buktá valjis bibmosiid min jogaide, main dávjjimusat lea unnán biebmu oažžun láhkai. Originála leavvanguovlluin dás lea stuorra váikkuhus johkaekovuogádagaid biebmogirdui.
Ruoššaluosa leavvama ja lassáneami figgat goittotge goahcat. Dán neahttasiiddus ovdanbukton Barents-vierisšládjafidnus gárgehuvvo ruoššalussii heivvolaš nuohtti ja golgadat, mat testejuvvojit duohta dilis geasset 2023. Norggas leat plánen buođđut olles jogaid erenomáš buođuiguin, mat luoittášedje eará guliid joatkit mátkki, muhto dat bissehivččii ruoššaluosaid. Go ruoššaluossa deaivá riikkavuloža hovvii, dan galggašii váldit eret čázádagas, iige dan galggaše luoitit ruovttoluotta čáhcái.
Ruoššaluosa earuha endemalaš luosas (Salmo salar) stuorra, ovála dielkkuin ja smávva čuomain. Gođđanáiggis ruoššaluossa goargŋu jogaide, guoksaguollái šaddá čielgebuggi ja roaŋkegáibi, maid lea álki dovdát.
Diehtogihppu ruoššaluosas -video
Geahča nuohtástaddama Deanus! Filmmaid lea ráhkadan @VeVetsi.
